PYTANIA I ODPOWIEDZI :

Umorzenie egzekucji komorniczej - kto ponosi koszty? 

W trakcie prowadzenia sprawy przez komornika zawarłem z wierzycielem ugodę. Spłacam zadłużenie w ratach, zaś postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone na wniosek wierzyciela. Dzisiaj dostałem postanowienie o umorzeniu, w którym zostałem obciążony kosztami. Czy jest to prawidłowe działanie? 

Komornik postąpił prawidłowo. W istocie postępowanie mogło być na wniosek wierzyciela zawieszone. Po 6 miesiącach, o ile nie zostanie podjęte na nowo, ulega ono umorzeniu z urzędu. Jeżeli wierzyciel wykaże, że przyczyną umorzenia jest zawarcie porozumienia, to kosztami postępowania obciąża się dłużnika.

Dzisiaj otrzymałem od komornika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji. Należność spłaciłem wcześniej. Co w takiej sytuacji powinienem zrobić?

W wypadku zaistnienia powyższej sytuacji należało by o tym fakcie poinformować komornika przedkładając jednocześnie kopię dowodu wpłaty. Organ egzekucyjny wezwie wierzyciela do zajęcia stanowiska w sprawie. Jeżeli strona inicjująca postępowanie potwierdzi ów fakt, wówczas komornik wyda Postanowienie o umorzeniu w całości lub części (w zależności od tego, czy wpłata pokrywa całość czy część zadłużenia) i orzeknie o kosztach. W wypadku, kiedy do spełnienia świadczenia faktycznie doszło przed zainicjowaniem postępowania, to kosztami zostaje obciążony wierzyciel.

Jakie są konsekwencje uszczuplenia majątku ze szkodą dla wierzyciela?

W sytuacji, kiedy dochodzi do udaremnienia egzekucji np. poprzez usunięcie znaków zajęcia czy też sprzedaży rzeczy, która była wcześniej zajęta dłużnik może odpowiadać na gruncie przepisów kodeksu karnego, a dokładniej mówiąc, dopuszcza się przestępstwa opisanego w art. 300 kodeksu karnego.

Zgodnie z jego treścią :

"§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 4. Jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na wniosek pokrzywdzonego”

Jeżeli zaś dłużnik mając świadomość istniejących zobowiązań stwierdzonych orzeczeniem Sądu wyzbędzie się majątku np. poprzez sprzedaż czy darowiznę nieruchomości naraża się na wytoczenie tzw. skargi pauliańskiej. Innymi jest to powództwo o ustalenie, że umowa darowizny czy np. sprzedaży jest bezskuteczna względem wierzyciela. Uzyskanie takiego orzeczenia pozwala na prowadzenie egzekucji z danego składnika majątku. Podstawą prawną powództwa jest art. 527 kodeksu cywilnego.

Zgodnie z jego treścią:

„ §1 Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§2.Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§3.Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
§4.Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.”

Roszczenie o którym mowa w powyższym przepisie przedawnia się z upływem lat 5 od dokonania czynności. Fakt dokonania czynności, której skutkiem jest uszczuplenie majątku dłużnika można ustalić m.in. poprzez:

• analizę zupełnej treści księgi wieczystej nieruchomości, która należała do dłużnika. Treść zupełna bowiem zawiera dane dotyczące np. poprzedniego właściciela/właścicieli nieruchomością

• złożenie zapytania do Urzędu Skarbowego. Organ podatkowy dysponuje bowiem informacjami dotyczącymi tzw. czynności majątkowych. Należą do nich np. umowy sprzedaży, darowizny nieruchomości czy ruchomości.

Pozyskując stosowne dane jak również wykorzystując je później poprzez zastosowanie odpowiednich środków prawnych, wierzyciel zwiększa swoje szanse na zaspokojenie przysługującego mu roszczenia.

Czy komornik może zająć ruchomości, które nie stanowią własności dłużnika?

Komornik stosownie do art. 845 może zająć ruchomości na zasadzie władania. Innymi słowy dłużnik nie musi być ich właścicielem. Przyjmuje się domniemanie, że skoro dłużnik zamieszkuje bądź prowadzi działalność gospodarczą pod danym adresem tzn. że ruchomości tam się znajdujące stanowią jego własność. Jeżeli zaś dłużnik twierdzi, że dana rzecz nie stanowi jego własność, to albo winien złożyć stosowne oświadczenie do protokołu zajęcia ruchomości albo okazać dowód, że dana rzecz stanowi własność osoby trzeciej. Wówczas komornik podejmie stosowne kroki tzn. albo zawiadomi osobę trzecią o zajęciu i pouczy o środkach zaskarżenia, bądź w wypadku zaistnienia drugiej przesłanki – umorzy egzekucję co do rzeczonej ruchomości.

Osobie trzeciej przysługuje prawo wytoczenia powództwa o zwolnienie ruchomości spod egzekucji.

Orzeczenie w tym zakresie wydaje Sąd.

Ustawodawca poczynił pewien wyjątek od powyższej zasady – dotyczy on egzekucji przez komornika świadczeń alimentacyjnych art. 845 § z 2 z indeksem 1 kpc pozwala bowiem na zajęcie ruchomości będących we władaniu osoby zamieszkującej z dłużnikiem bez jej zgody, chyba, że osoba ta przedstawi dowód, że rzeczone ruchomości stanowią.

Warto również wspomnieć, że sprzedaż ruchomości następuje na wniosek wierzyciela. Nie może ona nastąpić wcześniej, niż po upływie dwóch tygodni od uprawomocnienia się zajęcia.

Wyjątek dotyczy ruchomości

• które ulegają szybkiemu zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowanie powodowałoby nadmierne koszty

• inwentarza żywego, jeżeli dłużnik odmówił przyjęcia go pod dozór.

W wypadku, gdy mamy do czynienia z jedną z dwóch wskazanych wyżej sytuacji, sprzedaż ruchomości może nastąpić bezpośrednio po zajęciu.

Istotna zmiana dotycząca prowadzenia egzekucji z ruchomości weszła w życie z dniem 01.01.2019r. Otóż na mocy art. 845 §2a kpc jeżeli tytuł wykonawczy został wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim, to dopuszczalne jest zajęcie ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego, jednakże dalsze czynności tj oszacowanie i sprzedaż będą możliwe dopiero po uzyskaniu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Czy komornik zajmując np. wynagrodzenie bądź rachunek bankowy pozostawia jakiekolwiek środki do życia?

Sposoby egzekucji, zasady dokonywania potrąceń jak i kwoty wolne od zajęcia zostały uregulowane w przepisach prawa. W praktyce najczęściej egzekucja kierowana jest do:

• wynagrodzenia za pracę

• wierzytelności z rachunku bankowego

• wierzytelności z tytułu np. zawartej umowy cywilnoprawnej, wystawionych faktur

• świadczenia emerytalno – rentowego

Komornik, dokonując zajęcia, zawiadamia o tym zarówno strony postępowania tj wierzyciela, dłużnika, jak również podmiot, który ma dokonywać potrąceń.

Egzekucja wynagrodzenia za pracę:

• należności inne niż alimentacyjne – potrąceniu ulega maksymalnie ½ wynagrodzenia przy czym obowiązuje kwota wolna od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym (obecnie 2600zł brutto). Jeżeli dłużnik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota wolna ulega proporcjonalnemu obniżeniu

• należności o charakterze alimentacyjnym – potrąceniu ulega maksymalnie 3/5 wynagrodzenia, a nadto brak jest kwoty wolnej od potrąceń. Wskazać również należy, że w przypadku egzekwowania należności alimentacyjnych w pełnej wysokości potrąca się nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne,a także należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub nadwyżce bilansowej

Podstawa prawna: art. 87 oraz art. 87 z indeksem 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks Pracy

Egzekucja z rachunku bankowego:

• należności inne niż alimentacyjne – w każdym miesiącu przysługuje kwota od zajęcia w wysokości ¾ minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 1950zł), na rachunek bankowy komornika przekazywana jest nadwyżka ponad tę kwotę. Świadczenia socjalne takie jak np. zasiłek rodzinny, świadczenie 500+,alimenty, świadczenie wypłacane przez Fundusz Alimentacyjny są ustawowo zwolnione spod zajęcia a zatem bank winien rzeczone środki udostępnić dłużnikowi. Nie jest do tego potrzebna zgoda ze strony organu egzekucyjnego

• należności o charakterze alimentacyjnym – brak jest kwoty wolnej od zajęcia, jednakże nie podlegają zajęciu świadczenia socjalne, o których wyżej mowa

Podstawa prawna: art 54, art. 54a Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r Prawo bankowe, art. 1083 § 2 Ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego

Egzekucja ze świadczeń emerytalno – rentowych:

• egzekucja należności innych niż alimentacyjne – maksymalnie ¼ świadczenia, przy czym wolna od egzekucji jest kwota 878,81zł netto.

• egzekucja należności o charakterze alimentacyjnym maksymalnie 3/5 świadczenia, zaś kwota wolna od potrąceń wynosi obecnie 532,61zł netto.

Takie same zasady stosuje się w wypadku skierowania egzekucji do świadczeń przysługujących w razie choroby czy macierzyństwa tj. zasiłku chorobowego, macierzyńskiego bądź świadczenia rehabilitacyjnego

Wskazać również należy, że kwota wolna od zajęcia w wypadku egzekucji ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest każdorazowo ustalana w drodze komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Podstawa prawna: art. 139-141 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Egzekucja z wierzytelności:

Co do zasady zajęciu podlega całość należności przysługującej dłużnikowi. Jeżeli jednak dłużnik wykaże, że dochód np. z tytułu umowy zlecenia jest jedynym źródłem utrzymania a należność wypłacana jest periodycznie (tzn. cyklicznie), wówczas stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące egzekucji z wynagrodzenia za pracę.

Podstawa prawna: art. 896, art. 833 §2 z indeksem 1 Ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego.

Na jakiej podstawie sprawa niespłaconego kredytu, pożyczki, zaległości czynszowej może trafić do komornika?

Często banki czy też spółdzielnie mieszkaniowe odwlekają ostateczny krok, jakim jest skierowanie sprawy do komornika. W pierwszej kolejności podejmowane są próby polubownego wyjaśnienia sytuacji. Wysyłane są przypomnienia oraz wezwania do zapłaty, często wykonywane są również telefony z wewnętrznego działu windykacji danego podmiotu. Gdy działania pozasądowe nie przynoszą skutku, wówczas firmy powierzają dochodzenie należności zewnętrznej windykacji bądź też kierują sprawę na drogę sądową. Dodatkowo, wierzyciel może wpisać dłużnika do ewidencji Biura Informacji Gospodarczej (jest to możliwe w przypadku zaleganiu z płatnościami na kwotę wyższą niż 200 zł minimum 30 dni).

By móc skierować sprawę na oficjalne tory i wszcząć postępowanie egzekucyjne, w pierwszej kolejności należy udać się do sądu, by uzyskać prawomocny wyrok wraz z klauzulą wykonalności. Dopiero wtedy można sporządzić odpowiedni wniosek i skierować go do komornika. Wniosek ten musi zawierać informacje o dłużniku oraz wysokości zadłużenia. Zalecane jest również podanie informacji o majątku dłużnika oraz wskazanie możliwości odzyskania długu, co znacznie ułatwi postępowanie komornicze.

W wielu przypadkach można jednak uniknąć egzekucji komornicznej – nawet pomimo ogromnych trudności finansowych. Spółdzielnie, banki czy firmy pożyczkowe nie udają się do sądu i komornika od razu przy pierwszym opóźnieniu w płatnościach. Jeśli zalegamy z czynszem bądź ratami, dostaniemy najpierw pisemne i telefoniczne upomnienia oraz wezwania do zapłaty. Na tym etapie można wypracować kompromis i przełożyć termin spłaty bądź rozłożyć należność na korzystne raty. Wierzycielowi zależy na odzyskaniu pieniędzy i dlatego zazwyczaj jest skłonny do polubownego rozwiązania sytuacji. Dlatego warto rozmawiać i podjąć negocjacje z wierzycielem. Jeśli jednak dłużnik uporczywie unika kontaktu, ignoruje wezwania, a jego zaległości w opłatach są coraz wyższe, wówczas nie pozostaje nic innego, jak skierowanie sprawy na drogę sądową.